Kê biên tài sản đang tranh chấp: Căn cứ theo Điều 7 Nghị quyết
02/2020/NQ-HĐTP
Điều 7. Về việc kê biên tài sản
đang tranh chấp theo quy định tại Điều 120 của Bộ luật Tố tụng dân sự
Tòa án ra quyết định áp dụng biện
pháp khẩn cấp tạm thời kê biên tài sản đang tranh chấp khi có đủ các căn cứ sau
đây:
1. Tài sản đang tranh chấp là đối
tượng của quan hệ tranh chấp mà Tòa án đang thụ lý giải quyết;
2. Có tài liệu, chứng cứ chứng
minh người giữ tài sản đang tranh chấp có hành vi tẩu tán, hủy hoại tài sản đó.
Ví dụ: Có vi bằng của Thừa phát lại
xác định việc người giữ tài sản có hành vi đập phá tài sản đang tranh chấp.
Cấm hoặc buộc thực hiện hành vi nhất định: Căn cứ theo Điều 8 Nghị
quyết 02/2020/NQ-HĐTP
Điều 8. Về việc cấm hoặc buộc thực
hiện hành vi nhất định quy định tại Điều 127 của Bộ luật Tố tụng dân sự
Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm
thời cấm hoặc buộc thực hiện hành vi nhất định được thực hiện trong các trường
hợp sau đây:
1. Ảnh hưởng đến việc giải quyết
vụ án là trường hợp đương sự hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khác thực hiện hoặc
không thực hiện một hoặc một số hành vi cản trở quá trình thu thập tài liệu, chứng
cứ hoặc có hành vi khác gây khó khăn cho việc giải quyết vụ án.
Ví dụ: Khi xem xét, thẩm định tại
chỗ, bị đơn là ông B khóa cửa không cho vào thẩm định. Theo yêu cầu của nguyên
đơn thì Tòa án có thể áp dụng biện pháp buộc ông B mở cửa để xem xét, thẩm định
tại chỗ.
2. Ảnh hưởng đến quyền và lợi ích
hợp pháp của người khác có liên quan trong vụ án đang được Tòa án giải quyết là
trường hợp người bị ảnh hưởng không phải là đương sự trong vụ án nhưng việc thực
hiện hoặc không thực hiện một hoặc một số hành vi của đương sự hoặc cơ quan, tổ
chức, cá nhân khác ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người đó.
Cấm xuất cảnh đối với người có nghĩa vụ: Căn cứ theo Điều 9 Nghị
quyết 02/ Điều 9. Về cấm xuất cảnh đối với người có nghĩa vụ quy định tại Điều
128 của Bộ luật Tố tụng dân sự
1. Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp
tạm thời cấm xuất cảnh được áp dụng khi có đủ hai căn cứ sau đây:
a) Người bị áp dụng biện pháp cấm
xuất cảnh là đương sự đang bị đương sự khác yêu cầu Tòa án buộc họ phải thực hiện
nghĩa vụ;
b) Việc xuất cảnh của họ ảnh hưởng
đến việc giải quyết vụ án, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của
cơ quan, tổ chức, cá nhân khác hoặc để bảo đảm việc thi hành án.
Ví dụ: Tòa án đang thụ lý giải
quyết vụ án, ông A khởi kiện yêu cầu ông B bồi thường mười tỷ đồng, ông B không
có người đại diện, không có tài sản ở Việt Nam. Ông B làm thủ tục xuất cảnh nên
ông A yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời cấm xuất cảnh đối với
ông B.
2. Đối với người nước ngoài thì
Tòa án không áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời cấm xuất cảnh đối với người có
nghĩa vụ mà áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, gia hạn tạm hoãn xuất cảnh,
giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh theo quy định tại Điều 28, Điều 29 của Luật Nhập cảnh,
xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam.
Buộc thực hiện biện pháp bảo đảm: Căn cứ theo Điều 13 và Điều 14
Nghị quyết 02/2020/NQ-HĐTP
Điều 13. Về buộc thực hiện biện
pháp bảo đảm quy định tại khoản 1 Điều 136 của Bộ luật Tố tụng dân sự
1. Thẩm phán hoặc Hội đồng xét xử
chỉ ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời khi người yêu cầu đã thực
hiện xong biện pháp bảo đảm tại Ngân hàng, tổ chức tín dụng hoặc Tòa án. Quyết
định buộc thực hiện biện pháp bảo đảm của Thẩm phán hoặc Hội đồng xét xử có hiệu
lực thi hành ngay.
2. Để ấn định một khoản tiền, kim
khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá tương đương với tổn thất hoặc thiệt hại có
thể phát sinh do hậu quả của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không
đúng thì Thẩm phán hoặc Hội đồng xét xử phải dự kiến và tạm tính có tính chất
tương đối thiệt hại thực tế có thể xảy ra nhưng không thấp hơn 20% giá trị tạm
tính của tài sản bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, trừ trường hợp có chứng
cứ rõ ràng chứng minh tổn thất hoặc thiệt hại thấp hơn 20% giá trị tạm tính của
tài sản bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
3. Việc dự kiến và tạm tính thiệt
hại thực tế có thể xảy ra tùy thuộc vào từng biện pháp khẩn cấp tạm thời cụ thể,
từng trường hợp cụ thể và được thực hiện như sau:
a) Thẩm phán hoặc Hội đồng xét xử
đề nghị người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời dự kiến và tạm tính
thiệt hại thực tế có thể xảy ra. Trường hợp hỏi ý kiến của người bị áp dụng biện
pháp khẩn cấp tạm thời được hướng dẫn tại khoản 1 Điều 10 Nghị quyết này thì đề
nghị họ dự kiến và tạm tính thiệt hại thực tế có thể xảy ra;
b) Dự kiến và tạm tính thiệt hại
thực tế có thể xảy ra phải được lập thành văn bản, trong đó cần nêu rõ các khoản
thiệt hại và mức thiệt hại có thể xảy ra, các căn cứ, cơ sở của việc dự kiến và
tạm tính đó; nếu tại phiên tòa thì không phải lập thành văn bản nhưng phải ghi
vào biên bản phiên tòa;
c) Thẩm phán hoặc Hội đồng xét xử
xem xét các dự kiến và tạm tính thiệt hại thực tế có thể xảy ra, căn cứ vào các
quy định của các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để ấn định một khoản tiền,
kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá và buộc người yêu cầu áp dụng biện pháp
khẩn cấp tạm thời thực hiện biện pháp bảo đảm.
Ví dụ: Anh A đang chiếm giữ một
chiếc xe ôtô tải, anh B cho rằng chiếc xe đó thuộc sở hữu của hai người (A và
B). Anh B cho rằng anh A có ý định bán chiếc xe ôtô đó nên đề nghị Tòa án áp dụng
biện pháp khẩn cấp tạm thời kê biên tài sản đang tranh chấp là chiếc xe ôtô tải.
Sau khi anh A dự kiến, tạm tính thiệt hại thực tế có thể xảy ra do áp dụng biện
pháp khẩn cấp tạm thời không đúng (nếu sau này Tòa án quyết định chiếc xe ôtô
đó thuộc quyền sở hữu của anh A), việc ấn định một khoản tiền, kim khí quý, đá
quý hoặc giấy tờ có giá phải tùy từng trường hợp cụ thể như sau:
Trường hợp anh B có căn cứ cho rằng
anh A bán chiếc xe ôtô đó (có bản sao hợp đồng mua bán) thì căn cứ vào hợp đồng
mua bán, các quy định của pháp luật về hợp đồng mua bán để ấn định. Giả sử
trong hợp đồng có tiền đặt cọc mà quá hạn không giao ôtô thì bên mua không mua,
bên bán phải trả cho bên mua tiền đặt cọc và một khoản tiền bằng tiền đặt cọc;
nếu ôtô bị kê biên vẫn giao cho anh A quản lý, sử dụng thì thiệt hại thực tế có
thể xảy ra chỉ là khoản tiền bằng tiền đặt cọc; nếu ôtô bị kê biên được giao
cho người thứ ba bảo quản thì thiệt hại thực tế có thể xảy ra còn bao gồm tiền
trả thù lao, thanh toán chi phí bảo quản cho người bảo quản và thiệt hại do
không khai thác công dụng ôtô.
Trường hợp anh B chỉ có các thông
tin là anh A đang muốn bán ôtô và ôtô bị kê biên được giao cho người thứ ba quản
lý thì thiệt hại thực tế có thể xảy ra bao gồm tiền trả thù lao, thanh toán chi
phí bảo quản cho người bảo quản và thiệt hại do không khai thác công dụng ôtô;
nếu ôtô bị kê biên vẫn giao cho anh A quản lý, sử dụng thì có thể không có thiệt
hại thực tế xảy ra.
Điều 14. Về buộc thực hiện biện
pháp bảo đảm là khoản tiền, kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá quy định tại
khoản 2 Điều 136 của Bộ luật Tố tụng dân sự
1. Về nguyên tắc chung, khoản tiền,
kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá phải được gửi vào tài khoản phong tỏa tại
ngân hàng nơi có trụ sở của Tòa án quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Trường hợp nơi có trụ sở của Tòa án quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm
thời có nhiều ngân hàng, thì người phải thực hiện biện pháp bảo đảm được lựa chọn
một ngân hàng trong số các ngân hàng đó và thông báo tên, địa chỉ của ngân hàng
mà mình lựa chọn cho Tòa án biết để ra quyết định thực hiện biện pháp bảo đảm.
Trường hợp người phải thực hiện
biện pháp bảo đảm có tài khoản hoặc có khoản tiền, kim khí quý, đá quý, giấy tờ
có giá gửi tại ngân hàng nơi có trụ sở của Tòa án quyết định áp dụng biện pháp
khẩn cấp tạm thời mà họ đề nghị Tòa án phong tỏa một phần tài khoản hoặc một phần
tiền, kim khí quý, đá quý, giấy tờ có giá gửi tại ngân hàng đó tương đương với
nghĩa vụ tài sản của họ thì Tòa án chấp nhận.
2. Thời hạn thực hiện biện pháp bảo
đảm được phân biệt như sau:
a) Đối với trường hợp quy định tại
khoản 1 Điều 111 của Bộ luật Tố tụng dân sự, nếu trong giai đoạn từ khi thụ lý
vụ án đến trước khi mở phiên tòa, thời hạn thực hiện biện pháp bảo đảm là 02
ngày làm việc, kể từ thời điểm Tòa án ra quyết định buộc thực hiện biện pháp bảo
đảm. Trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn đó có thể dài hơn, nhưng trong
mọi trường hợp phải được thực hiện trước ngày Tòa án mở phiên tòa.
Nếu tại phiên tòa thì việc thực hiện
biện pháp bảo đảm được bắt đầu từ thời điểm Hội đồng xét xử ra quyết định buộc
thực hiện biện pháp bảo đảm, nhưng phải xuất trình chứng cứ đã thực hiện xong
biện pháp bảo đảm trước khi Hội đồng xét xử vào Phòng nghị án để nghị án.
Trường hợp nhận đơn yêu cầu áp dụng
biện pháp khẩn cấp tạm thời tại phiên tòa thì Hội đồng xét xử xem xét, thảo luận,
giải quyết tại phòng xử án. Nếu Hội đồng xét xử chấp nhận yêu cầu của đương sự
về việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời mà thuộc trường hợp phải buộc thực
hiện biện pháp bảo đảm mà người đó cần có thời gian để thực hiện biện pháp bảo
đảm hoặc không thể có mặt tại phiên tòa thì Hội đồng xét xử tạm ngừng phiên tòa
trong thời hạn 02 ngày làm việc theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 259 của Bộ
luật Tố tụng dân sự.
b) Đối với trường hợp quy định tại
khoản 2 Điều 111 của Bộ luật Tố tụng dân sự, thời hạn thực hiện biện pháp bảo đảm
không được quá 48 giờ, kể từ thời điểm nộp đơn yêu cầu và được Tòa án chấp nhận.
3. Trường hợp thực hiện biện pháp
bảo đảm vào ngày lễ hoặc ngày nghỉ thì Tòa án chỉ nhận tiền đồng Việt Nam (VNĐ)
và tiến hành như sau:
a) Thẩm phán yêu cầu thủ quỹ Tòa
án đến trụ sở Tòa án và mời thêm người làm chứng;
b) Người gửi tiền cùng thủ quỹ
Tòa án giao nhận từng loại tiền. Thẩm phán lập biên bản giao nhận và niêm
phong, trong đó cần ghi đầy đủ cụ thể và mô tả đúng thực trạng vào biên bản;
c) Phải áp dụng các biện pháp cần
thiết để bảo quản trong thời gian gửi giữ tại Tòa án.
Thẩm phán yêu cầu người gửi, thủ
quỹ Tòa án, người làm chứng phải có mặt vào ngày làm việc tiếp theo sau khi kết
thúc ngày lễ hoặc ngày nghỉ để mở niêm phong và giao nhận lại tiền;
d) Ngày làm việc tiếp theo sau
khi kết thúc ngày lễ hoặc ngày nghỉ, những người có mặt khi niêm phong cùng chứng
kiến mở niêm phong. Thủ quỹ cùng người gửi giao nhận lại từng loại tiền theo
biên bản giao nhận và niêm phong. Thẩm phán phải lập biên bản mở niêm phong và
giao nhận lại;
đ) Người phải thực hiện biện pháp
bảo đảm mang khoản tiền đó đến gửi vào tài khoản phong tỏa tại ngân hàng dưới sự
giám sát của thủ quỹ Tòa án. Thủ quỹ Tòa án yêu cầu ngân hàng giao cho mình chứng
từ về việc nhận khoản tiền vào tài khoản phong tỏa tại ngân hàng và nộp cho Thẩm
phán lưu vào hồ sơ vụ án.
Trường hợp người phải thực hiện
biện pháp bảo đảm không đến Tòa án thì Thẩm phán mời thêm người làm chứng (có
thể là Hội thẩm nhân dân) đến Tòa án chứng kiến việc mở niêm phong và giao
trách nhiệm cho thủ quỹ Tòa án thực hiện việc gửi tiền vào tài khoản phong tỏa
tại ngân hàng. Thẩm phán phải lập biên bản mở niêm phong vắng mặt người phải thực
hiện biện pháp bảo đảm và giao trách nhiệm cho thủ quỹ Tòa án thực hiện việc gửi
tiền. Người phải thực hiện biện pháp bảo đảm phải chịu trách nhiệm do hành vi
không thực hiện yêu cầu của Tòa án;
e) Việc niêm phong, mở niêm phong
phải được tiến hành theo quy định của pháp luật. Biên bản giao nhận và niêm
phong, biên bản mở niêm phong và giao nhận lại phải được lập thành hai bản có
chữ ký của Thẩm phán, người gửi, thủ quỹ Tòa án và người làm chứng. Một bản được
giao cho người gửi và một bản lưu vào hồ sơ vụ án.